اینوتکس ۱۴۰۲ دلسرد کننده‌تر از جشنواره فجر| مهاجرت دسته جمعی استارتاپ‌ها از ایران

اینوتکس را می‌توان معادل جشنواره فیلم فجر دنیای فناوری، زیست‌بوم نوآوری و دانش‌بنیان در ایران قلمداد کرد، رویدادی که هر ساله تعداد زیادی از فعالان نوآور در کشور را به خود جذب می‌کرد، با این همه، برخی کارشناسان حاضر در محل نمایشگاه در گفتگو یا خبرنگار آفتاب‌نیوز، رویداد امسال را دلسردکننده و در مقام قیاس، بی‌برنامه‌ترین و کم‌بازده‌ترین اینوتکس تاریخ قلمداد کردند.

پیش از این هر سال تعداد قابل توجهی از سرمایه‌گذاران بخش خصوصی با عنوان VC در این رویداد حاضر می‌شدند تا طرح‌های مختلف ارائه شده را بررسی نمایند. وحید فخر در این رابطه گفت: تعداد صندوق‌های پژوهش و فناوری حاضر در نمایشگاه اینوتکس، امسال از تعداد کل سرمایه‌گذاران خطرپذیر سال گذشته بیشتر بود. بسیاری از فعالان فناوری معتقدند که صندوق‌های پژوهش و فناوری به ویژه در ۲ سال اخیر غالباً به محلی برای انتقال رانت و تسهیلات ارزان قیمت به برخی استارتاپ‌های صوری و به اصطلاح نورچشمی بدل شده‌اند که توسط بخشی از الیگارشی حاشیه‌دار یا یک مسئول حمایت می‌شوند.

این صندوق‌ها اغلب با حمایت و یا توسط معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری و صندوق نوآوری و شکوفایی ایجاد شده‌اند.

حامید بیدی، مدیر پلتفرم کارزار نیز درباره نمایشگاه گفت: «اینوتکس امسال در حد یک نمایشگاه دانشجویی بسیار خوب بود!»

علی بهادری جهرمی سخنگوی دولت، وزیر کشور، معاون علمی و فناوری رئیس‌جمهور و وزیر ارتباطات البته هر کدام به نوبه خود به تمجید از این رویداد پرداختند.

حضور نمایشگاه در نزدیکی رودهن، فاصله بسیار دور، عدم توجه و پیش‌بینی تمهدیات کافی برای تردد بین تهران و پارک پردیس، جانمایی بد غرفه‌ها و حتی خطرناک بودن برخی مکان‌های پر رفت و آمد، از جمله انتقادات مطرح شده به اینوتکس ۴۰۲ بود.

حضور زیاد غرفه‌های تعطیل یا نیمه تعطیل که تنها کارمندی با چند بروشور در آن مستقر شده بود، از جمله دیگر پدیده‌های بود که بسیار جلب توجه می‌کرد، یکی از مسئولین این غرفه‌ها به آفتاب‌نیوز گفت: شرکت ما وابسته به هلدینگ (خصولتی) است، هرسال معمولاً جهت رفع تکلیف شرکت می‌کنیم، برای من هم خوب است، بهتر از در اداره نشستن است، اینجا انسان دلش نمی‌گیرد!

میثم رجبی مدیر استارتاپ استودویو رادین هم در این خصوص گفت: فضای کلی نمایشگاه یک حس دولتی را القاء می‌کرد، سرمایه گذاران خطر پذیر غیر دولتی که سرمایه خود را از منابع خود کسب و کار‌ها تامین می‌کنند، انگیزه‌ای کمی برای حضور در نمایشگاه داشتند.

اینترنت طبقاتی یکی دیگر از موضوعاتی بود که در پنل‌ها و نشست‌های جانبی نمایشگاه با انتقاد گسترده حاضرین مواجه شد. روح‌الله دهقانی فیروزآبادی معاون علمی و فناوری ریاست جمهوری با دفاع از این طرح، پیش از این اظهار کرده بود که: «نگوییم اینترنت طبقاتی، بگویم اینترنت حرفه‌ای» در این پروژه که بسیار شبیه طرح صیانت است، اینترنت پرسرعت بدون فیلتر با مجوز دولتی به برخی افراد و مراکز خاص ارائه خواهد شد، اما فعالان فناور معتقدند که این پیشنهاد مقدمه‌ای است بر اجرای آرزوی دیرینه یک طیف تندرو برای قطع کامل ارتباط جهانی اینترنت در ایران، پروژه‌ای که در کره شمالی به صورت کامل اجرایی شده است.

رقابت زیر مجموعه با مجموعه مادر

پارک فناوری پردیس بر روی کاغذ یک نهاد زیرمجموعه معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری است، اما به دلیل نوع هیئت مدیره و هیئت امنا پارک و حمایت سیاسی بیرون از مجموعه، این نهاد چندان هم به رابطه رئیس و مرئوسی با معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری گردن ننهاده و ظاهراً این مسئله یکی از کانون‌های بحران‌ساز در برگزاری رویداد‌های مانند اینوتکس نیز به شمار می‌رود.

از نظر برخی منتقدان پنل‌های مختلف اینوتکس مانند: پنل قانون جهش تولید دانش‌بنیان و بررسی ابعاد اقتصادی آن، پنل رقابت و انحصار در اقتصاد دیجیتال، کارگاه: مدل تامین مالی تعاونی در پروژه‌های فناور و دانش‌بنیان، هوش مصنوعی در صنعت بازاریابی ایران، کارگاه: فرایند صادرات محصولات و خدمات فناورانه/ دانش‌بنیان، راهبری پس از سرمایه‌گذاری یا تحلیلی تامین مالی نوآوری و فناوری از بازار سرمایه؛ ظرفیت‌ها و فرصت‌ها، بسیار تئوریک و به دور از بایسته‌های عملگرایانه و نیاز‌های فناورانه ضرورری، فعالان زیست بوم بحران‌زده ایران طراحی و اجرا شدند.

به گفته مدیر واحد کسب و کار‌های نوین اتاق بازرگانی تهران مهاجرت دسته جمعی استارتاپ‌ها از ایران، به یکی از بحران‌های نوظهور در عرصه کسب و کار‌های نوین بدل شده است. طبق آمار رصد خانه مهاجرت ایران، آمار مهاجرت دانشجویان از قریب ۱۷ هزار دانشجو در سال ۲۰۰۰ به حدود ۷۰ هزار دانشجو رسیده است.

توضیح رانت میان استارتاپ‌های صوری و نزدیک به برخی مسئولان و افراد خاص، به عنوان یکی از عوامل اصلی دلسرد شدن نخبگان و مهاجرت آن‌ها طلقی می‌شود. به دلیل رویکرد سیاست خارجی و رکود تورمی و تشدید تحریم‌ها نیز، شرایط اقتصادی به گونه‌ای است که اجازه رشد شرکت‌ها و استارتاپ‌های نوظهور جدی را به سختی فراهم می‌آورد.

در مقابل همه اینها، اما به نظر می‌رسد که معاونت علمی تمرکز خود را بیشتر بر روی اقدامات شعاری قرار داده است، برای نمونه این معاونت اسم خود را از آنچه که هست نیز طولانی‌تر کرده و در حال حاضر نام رسمی آن: «معاونت علمی و فناوری و اقتصاد دانش بنیان ریاست‌جمهوری» است که به دستمایه انتقاد و کنایه‌های تند فعالان این حوزه در فضای مجازی نیز بدل شده است.